เบญจรงค์ (กว่า) ห้าสี

ภาพเครื่องเบญจรงค์ชุดน้ำชาจักรีสีฟ้าศิลปะฝรั่งเศสลายดอกเดซี่ พ.ศ. 2430 (ร. 5)
ประวัติเบญจรงค์
เบญจรงค์แปลว่าห้าสี ซึ่งประกอบไปด้วย สีแดง สีเหลือง สีขาว สีดำ สีเขียวหรือสีคราม บางครั้งอาจมีสีอื่นๆ เพิ่มขึ้นมา เช่น สีชมพู สีม่วง สีส้ม สีน้ำตาล แต่ก็ยังคงเรียกว่าเบญจรงค์อยู่แม้ว่าจะมากกว่าห้าสีก็ตาม เครื่องเบญจรงค์ผลิตครั้งแรกในช่วงสมัยราชวงศ์หมิง โดยในรัชสมัยฮ่องเต้ซวนเต๋อ (宣德 : xuān dé ครองราชย์ พ.ศ.1968 - 1978) แห่งราชวงศ์หมิง ได้มีการผลิตเครื่องเคลือบเขียนลายลงยาขึ้นครั้งแรกที่แคว้นกังไซ มณฑลเจียงซี และพัฒนาต่อมาจนเป็นที่นิยมอย่างมากในรัชสมัยฮ่องเต้เฉิงฮวา (成化 : chéng huà พ.ศ. 2007 - 2030) ได้มีการเขียนลายโดยวิธีลงยาดังกล่าวใช้ตั้งแต่ 3 สีขึ้นไป ต่อมาในรัชสมัยฮ่องเต้ว่านลี่ (萬曆 : wàn lì ครองราชย์ พ.ศ. 2115 – 2163 ซึ่งตรงกับรัชสมัยพระมหาธรรมราชา พระนเรศวร และพระเอกาทศรถทางกรุงศรีอยุธยา) มีการผลิตเครื่องเบญจรงค์มากที่สุดจนมาถึงสมัยราชวงศ์ชิง โดยใน เครื่องถ้วยเบญจรงค์ เป็นเครื่องถ้วยที่นิยมใช้ในราชสำนัก สมัยกรุงศรีอยุธยา ได้สั่งทำจากจีน ช่างสยามออกแบบลวดลาย และสีส่งไปให้ช่างจีนทำตามแบบ อาทิ ลายเทพนม นรสิงห์ และกระหนกเปลว ต่อมาในสมัยบกรุงรัตนโกสินทร์ นิยมสั่งทำลวดลายราชสีห์ ครุฑ นรสิงห์ กินรี หนุมาน กระหนกเปลว และก้านขด ในอ พ.ศ. 2398 ภายหลังที่ประเทศไทยได้เปิดประเทศ ตามสนธิสัญญาบาวริง กระแสวัฒนธรรมตะวันตก เข้ามาในแดนสยาม การสร้างเครื่องถ้วยเบญจรงค์จึงไม่นิยมสั่งทำอีก ส่วนเครื่องเบญจรงค์เริ่มผลิตในสยามได้ครั้งแรกเมื่อสมัยรัชกาลที่ 5 ซึ่งใช้
เตาเผาของกรมพระราชวังบวรวิชัยชาญ

 




ระบำเบญจรงค์
ระบำเบญจรงค์ เป็นระบำที่ประดิษฐ์ขึ้นโดยวิทยาลัยนาฏศิลป์สุโขทัยเมื่อ ปี พ.ศ. 2535 มีเนื้อร้องที่กล่าวถึงคุณค่า ความสำคัญของเครื่องถ้วยเบญจรงค์ ซึ่งเป็นศิลปหัตถกรรมที่แสดงถึงเอกลักษณ์ความเป็นไทย อธิบายถึงความงดงามอันแฝงด้วยความงามในทางศิลปะของสีเบญจรงค์อันได้แก่
            สีขาว หมายถึง ความบริสุทธิ์ สะอาด มีคุณค่า
               สีดำ หมายถึง ความเศร้าโศก มืดมนแต่แฝงด้วยอำนาจอันน่าเกรงขาม สง่า
                สีแดง หมายถึง ความสุข อบอุ่น ร้อนแรง กล้าหาญ
                สีเหลือง หมายถึง ความสว่างไสว สดใส ความยั่งยืน มั่นคง
                สีเขียว หมายถึง ความสดชื่น ความเจริญ งอกงาม ความปลอดภัย

ภาพเบญจรงค์ลายวิชเยนทร์ เป็นเบญจรงค์ที่หายากลายหนึ่ง
ขอขอบพระคุณรูปภาพและข้อมูลจาก
หนังสือชุดเครื่องถ้วยในเมืองเมืองไทย เครื่องเบญจรงค์ของสำนักพิม์เมืองโบราณ
cdask.bpi.ac.th
th.wikipedia.org
www.nationejobs.com
www.siamantique.com
sale23.eurseree.com/
www.youtube.com
www,watpho.com
คลิปไปเที่ยวหมู่บ้านเบญรงค์กัน





ภาพเบญจรงค์สมัยอยุธยาที่ส่งให้จีนทำ เป็นลายเทพพนมแต่ดูไม่ค่อยงดงามนัก