ชาวโปรตุเกสในสยาม

ภาพหมู่บ้านโปรตุเกสที่พระนครศรีอยุธยาในปัจจุบัน
ประวัติ
ในปี พ.ศ. 2054 ชาวโปรตุเกสเดินทางมาที่เมืองมะละกาซึ่งเป็นเมืองประเทศราชของสยาม ทางโปรตุเกสจึงส่งเฟอนันเดส เป็นทูตถือหนังสือของ อัลฟอนโซ อัลบูเกิร์ก มาทูลขอเมืองมะละกาจากสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2 คณะทูตของสยามได้เดินทางมายังเมืองมะละกาเพื่อนำพระราชสาสน์จากสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2 ไปให้ อัลฟอนโซ อัลกูเกิร์ก และได้รับการต้อนรับเป็นอย่างดี ทางโปรตุเกสได้แต่งตั้งให้ คูร์อาเต โกเอโย เป็นราชทูตเข้ามาทำสัญญาพระราชไมตรีกับกรถงอยุธยา สัมพันธไมตรีระหว่างกรุงอยุธยาและโปรตุเกสเป็นไปด้วยดี พระเจ้าแผ่นดินกรุงศรีอยุธยาทรงอนุญาตให้ชาวโปรตุเกสตั้งห้างค้าขายที่กรุงศรีอยุธยา นครศรีธรรมราช ปัตตานี และมะริด แต่ยังมิได้ให้ตั้งหลักแหล่งในราชธานีอย่างถาวรเพราะทางราชสำนักยังไม่ไว้วางใจ เกรงว่าอาจมีการก่อกบฏ ต่อมาชาวโปรตุเกสก็ได้ตั้งบ้านเรือนนอกเกากรุงศรีอยุธยาทางริมฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยา ซึ่งปัจจุบันอยู่ที่ ต.สำเภาล่ม อ.พระนครศรีอยุธยา จ.พระนครศรีอยุธยา ซึ่งอยู่ตรงข้ามหมู่บ้านญี่ปุ่นและฮอลันดา แต่ทว่าต่อมาหมู่บ้านโปรตุเกสก็กลายเป็นหมู่บ้านศูนย์รวมคริสตังนานาชาตินอกจากชาวโปรตุเกส ต่อมาชาติตะวันตกชาติต่างๆ ก็เริ่มหลั่งไหลเข้ามาในเมืองสยามจนมากขึ้นจนทำให้บทบาทของชาวโปรตุเกสหายไปบ้าง แต่ก็ยังคงมีบทบาททางประวัติศาสตร์ต่อมาในสมัยกรุงธนบุรีจนถึงกรุงรัตนโกสินทร์ และวัฒนธรรมของชาวโปรตุเกสหลายอย่างก็ยังคงอิทธิพลในวัฒนธรรมสยามเช่น


ด้านขนมไทย
ไม่ว่าจะเป็น ทองหยิบ ทองหยอด ฝอยทอง ลูกชุบ กะหรี่พัฟ เม็ดขนุน ทองม้วน ทองพลุ ขนมฝรั่งกุฎีจีน ขนมกุสลัง ขนมกวยตัส ฯลฯ ในการด้านการประกอบขนม มีการใช้น้ำตาล นม แป้งสาลี ไข่ ในการทำขนม แต่ทว่าทางสยามไม่มีนมเพียงพอจึงใช้กะทิแทน ใช้แป้งข้าวเจ้าหรือแป้งข้าวเหนียวแทนแป้งสาลี การใช้มะพร้าวแทนเนยแข็ง หรือแม่แต่การใช้ถั่วเขียวแทนเม็ดอัลมอนด์ จากการเปลี่ยนแปลงส่วนขนมของขนมโปรตุเกสนี้เองทำให้ขนมโปรตุเกสกลายเป็นขนมไทยชนิดใหม่ๆ ขึ้นมา

ด้านการทหาร
มีการซื้ออาวุธจำพวก ปืนไฟ ปืนคาบศิลา นอกจากนี้เครื่องยศทหารในสมัยรัตนโกสินทร์ก็ได้มีการนำเครื่องยศแบบโปรตุเกสมาใช้ ทำให้เครื่องแบบเต็มยศของทหารสยามมีลักษณะแบบเครื่องแบบทหารยุโรป

ด้านศาสนา
ชาวโปรตุเกสเป็นชาติแรกที่นำศาสนาคริสต์มาเผยแพร่ที่เมืองสยาม แต่ทว่ายังไม่จริงจังเท่ากับรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช โดยชาวฝรั่งเศส

ด้านภาษา
คำศัพท์หลายคำมาจากภาษาโปรตุเกสเช่น บาทหลวง สบู่ กระดาษ คริสตัง เยซู เหรียญ หลา ปิ่นโต ปั้นเหน่ง เลหลัง จับปิ้ง

ชาวโปรตุเกสในปัจจุบันหายไปไหน!?
หลังจากเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 ปี พ.ศ. 2310 ได้มีชาวโปรตุเกสอพยพมาที่เมืองบางกอกและตั้งชุมชนที่กุฎีจีนจนถึงปัจจุบัน แต่ก็ชาวโปรตุเกสบางกลุ่มกระจัดกระจายไปที่อื่น ส่วนชาวโปรตุเกสที่ชุมชนกุฎีจีนปัจจุบันได้แต่งงานกับชาวสยามและชาวจีนจนปัจจุบันจึงดูไม่ออกว่าเป็นชาวโปรตุเกสไปแล้ว

วัดซางตราครู้สแห่งชุมชนกุฎีจีน
ขอขอบพระคุณรูปภาพและข้อมูลจาก
หนังสือหลากชาติ หลายพันธุ์ ใต้ร่มเงาสยาม
th.wikipedia.org
variety.eduzones.com
www.ayutthaya.org
www.kroobannok.com
www.tomfiveway.ob.tc
www.youtube.com
www.ooppro.com