มังคุด ราชินีผลไม้มีพันธุ์เดียวในโลก

หมู่เกาะซุนดา 1 ในหมู่เกาะที่เชื่อวันว่าเป็นถิ่นกำเนิดมังคุด

ประวัติมังคุด
มังคุด เป็นพันธุ์ไม้ไม่ผลัดใบเขตร้อนชนิดหนึ่ง  เป็นผลไม้จากเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ที่ได้รับความนิยมมาก มังคุดได้รับขนานนามว่าเป็น "ราชินีของผลไม้" อาจเป็นเพราะด้วยลักษณะภายนอกของผลที่มีกลีบเลี้ยงติด อยู่ที่หัวขั้วของผลคล้ายมงกุฎของพระราชินีส่วนเนื้อในก็มีสีขาวสะอาด มังคุดในภาษาไทยอาจจะแผลงมาจากภาษาพวก ชวา, มาเลย์, อินโด คำว่า “มังกีส” (Manggis) แปลว่ามังคุดนั่นเอง ส่วนในภาษาอังกฤษที่เรียกมังคุดว่า แมงโก้สทีน/แมงโก้สตีน (Mangosteen) อาจแผลงมาจากคำว่า แมงกีส ในภาษาพวก ชวา, มาเลย์, อินโด เช่นกัน นอกจากนี้มังคุดยังเป็นผลไม้ที่แปลกเพราะมีพันธุ์ เดียวเท่านั้น ไม่เหมือนผลไม้ชนิดอื่นที่มีหลายหายพันธุ์ เช่น ทุเรียนมี ชะนี ก้านยาว หมอนทอง ฯลฯ หรือ มะม่วงมี แรด กะเทย เขียวเสวย ฯลฯ แต่ในทางกลับกันมังคุดเป็นผลไม้ที่แปลกมากเพราะมีแค่พันธุ์เดียวเท่านั้น ขนาดนำไปปลูกต่างถิ่นต่างประเทศยังไม่กลายพันธุ์เป็นสายพันธุ์ใหม่ๆ เลย ส่วนถิ่นกำเนิดของมังคุดนั้นเชื่อกันว่ามีถิ่นกำเนิดอยู่ที่หมู่เกาะซุนดาและหมู่เกาะโมลุกกะ ประเทศอินโดนีเซีย แล้วแพร่กระจายพันธุ์ไปสู่หมู่เกาะอินดีสตะวันตกเมื่อราวพุทธศตวรรษที่ 24 แล้วจึงไปสู่ กัวเตมาลา ฮอนดูรัส ปานามา เอกวาดอร์ ไปจนถึงฮาวาย ในประเทศไทยมีการปลูกมังคุดมานานแล้วเช่นกัน มังคุดจะนำมาปลูกในประเทศไทยเมื่อไรไม่ปรากฏแน่ชัด แต่มีปรากฏมังคุดในจดหมายเหตุเดอลาลูแบร์ ในรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช และอีกหลักฐานต่อมาของมังคุดคือกรุงเทพฯ ฝั่งธนบุรีแถบที่ตั้งโรงพยาบาลศิริราช ณ บัดนี้ เดิมเรียกว่า วังสวนมังคุด  สมัยเริ่มตั้งกรุงรัตนโกสินทร์ เป็นผลไม้ตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี บางกอกเป็นเมืองที่ปลูกผลไม้มากมาย เพราะปรากฏในจดหมายเหตุของทูตชาวลังกา ที่มาขอพระสงฆ์ไทยไปอุปสมบทชาวลังกา เมื่อประมาณ 200 กว่า ปีมานี้ เมื่อคณะทูตมาถึงฝั่งธนบุรีในปัจจุบัน ข้าราชการหลายแผนกได้นำทุเรียน มังคุด มะพร้าว และอื่นๆ ให้คณะทูต แล้วจึงเดินทางต่อไปยังกรุงศรีอยุธยา

มีการกล่าวถึงมังคุด ในพระราชนิพนธ์เรื่องรามเกียรติ์ในสมัยรัชกาลที่ 1
ซึ่งอยู่ในโคลง ห้องที่ 10...
"กำเหนิดทรพีในฝูงทรพา เทวดาช่วยรักษาจนทรพีเติบโตเท่าบิดา
มาท้าแล้วขวิดทรพา "ผู้เป็นพ่อ" ตาย"
แผ่นโคลงที่ 43 บทโคลงที่ 292 ดังว่า...

ทรพีขวิดพฤกษล้ม..........แหลกยับ
มะม่วงมะปรางสัป....................รดม้วย
มังคุดทุเรียนพลับ.....................จีนหัก โค่นแฮ
ลางสดเงาะสละกล้วย...............เกลื่อนพื้นพสุธา ฯ


หมู่เกาะโมลุกกะหรือหมู่เกาะเครื่อง 1 ในหมู่เกาะที่เชื่อว่าเป็นถิ่นกำเนิดมังคุด

ขอขอบพระคุณรูปภาพและข้อมูลจาก
วิกิพีเดีย ภาษาไทย มาเลเซีย อินโดนีเซีย ชวา
หนังสือจดหมายเหตุเดอลา ลูแบร์
gotoknow.org
science.sut.ac.th
www.bloggang.com
www.chrc.ob.tc
www.super70s.com


ภาพดอกมังคุด